O filmie

Pierwsze kadry to skłębione, ciemne chmury, przypominające niebo z wojennych filmów. To ironiczny cudzysłów, którego Łoźnica i Magambetow używają, aby zaprezentować świat rosyjskiej budowy.

Pod dumnie, socrealistycznie pobrzmiewającym tytułem skrywa się wybuchowa mieszanka typów rodem z Barei, przegryzionych surrealizmem w duchu Jacquesa Tati. Nie brak im oczywiście unikalnych, rosyjskich cech – by obraz był kompletny, przywołajmy pijane bestiarium z Moskwy-Pietuszki.

Kamera podpatruje robotników, mozolnie stawiających dom. Wszechobecne błoto, bezpańskie psy, beztrosko rozwłóczone materiały budowlane – rzeczywistość, powiązana drutem, permanentnie na granicy rozpadu. Słowiański chaos, radosny i leniwy zarazem, w stanie czystym – tak to może wyglądać okiem uprzedzonego obserwatora ze sterylnego Zachodu. Pod odstręczającą powierzchnią kipi jednak uparte życie – dom rośnie w oczach. Traktując normy bezpieczeństwa jak groźny zamach na wolność jednostki, dzielni budowlańcy walczą z oporną materią i z samymi sobą – wszak miło jest zaszyć się z kolegami w baraku, poflirtować nad wiadrem wapna, czy nonszalancko zakurzyć biełomora, stojąc okrakiem na szczycie dachu.

Styl filmu przypomina czeskie komedie Miloša Formana – dużo tu podpatrzonych ukradkiem sytuacji, a bohaterowie bardziej niż socrealistycznymi tytanami pracy są pociesznymi figurami, budzącymi czułość i rozbawienie.

Z anarchii wyłania się kształt, a zbiorowy wysiłek (ponoszony bez względu na ofiary, na co wskazuje całkowity brak zabezpieczeń) przynosi efekt – może to kamyczek do ogródka opisów gospodarki á la russe? W filmie pobrzmiewają nuty humoru i zrozumienia dla ludzkich słabości. Brak tu typowego dla Łoźnicy, okrutnego, krytycznego spojrzenia na świat.

Zbiorowy wysiłek przynosi pod koniec filmu zdumiewający efekt. Oto naszym oczom ukazuje się gotowy dom, wyłoniony z chaosu. Zapewne tak wyglądała powojenna odbudowa wielu miast, na których położył się cień Imperium – w tym Warszawy…

Wybrane festiwale i nagrody / Selected festivals and awards: 2001 – MFF St. Petersburg: Najlepszy Debiut / IFF St. Petersburg: Best Debut, 1996 – MFF Poczdam: Najlepszy Film Dokumentalny / IFF Potsdam: Best Documentary, 1997 – MFF Kraków: Srebrny Niedźwiedź / IFF Cracow: Silver Bear

Weź udział w wykładzie mistrzowskim Siergieja Łoźnicy. Warszawa, wtorek, 14 maja, Kinoteka.