O filmie

Jak świecka Europa radzi sobie ze śmiercią, przez setki lat „obsługiwaną” za pomocą religijnych rytuałów? Okazuje się, że całkiem nieźle – przynajmniej w Holandii. Obserwujemy codzienną pracę dwóch pracowników amsterdamskiego magistratu, zajmujących się pogrzebami tych obywateli, którzy nie mieli żadnych krewnych lub od których krewni się odwrócili. Ich praca, wykonywana z protestancką skrupulatnością, obejmuje sprzątanie mieszkań po zmarłych, regulowanie ich prawnych zobowiązań, realizację testamentu oraz uczestnictwo w pogrzebie.

Na skromną uroczystość są zapraszani poeci, u których miasto zamawia okolicznościowe wiersze. Ich zadaniem jest godne uczczenie pamięci osoby, która odeszła. Inspiracje bywają różne: obraz zawieszony na ścianie przez zmarłego, znaleziona w mieszkaniu korespondencja. Czasem o zmarłym nie wiadomo nic – wtedy pozostaje tylko wyobraźnia…

Patrząc z polskiej perspektywy obrazki z Holandii ogląda się jak relację z odległej planety – pracownik ratusza jest zdeklarowanym gejem, urnę z prochami wozi się do lasu rowerem, by tam dokonać uroczystego rozsypania w skromnym zagajniku, a pozostawione przez zmarłego jedno euro podlega zaksięgowaniu i spożytkowaniu… To świat, gdzie wszystko ma swoje miejsce. Rzeczy po nieboszczykach trafiają do potrzebujących, liczba kaw dla uczestników pogrzebu jest dokładnie określona, wszelkie wątpliwości rozwiane, a żałoba ujęta w słowa.

Film przywołuje tezę Eliadego o człowieku jako istocie z gruntu religijnej. Uświadamia nam potrzebę rytuału, starszą od jakiejkolwiek religii, głęboko zapisaną w podświadomości. To spojrzenie na społeczeństwo, które racjonalnie odpowiada na zanik religii, z godną podziwu konsekwencją tworząc świeckie rytuały i udowadniając, że współczesny człowiek może doskonale obejść się bez religijnych instytucji, nie tracąc przy tym duchowości i nie obrażając pamięci zmarłych.

Wybrane nagrody i festiwale / Selected festivals and awards: 2013 – Visions du Réel Nyon / Visions du Réel Nyon, 2012 – FF Utrecht / Utrecht FF