O filmie

Długie ujęcia Rosji z przełomu wieków: drżący w upale rosyjski pejzaż z piaszczystą drogą i cerkwią zagubioną na horyzoncie. Postsowiecka entropia: ruiny dworku z drewnianymi przybudówkami, opuszczone domy, odrapany tynk, pochylone płoty, zagubiona wieś zakopana w śniegu. Kosmos rosyjskiej prowincji sprzed epoki putinowskiego boomu gospodarczego, pozbawionej reklam, jakichkolwiek oznak kulejącej nowoczesności – świat na rubieżach epoki konsumpcji, pełen odstręczającej, wsobnej, o nic niepytającej brzydoty.

Kamera bez ustanku, panoramując z lewa na prawo „czyta” świat. W pewnym momencie natrafia na tłumek oczekujący na spóźniający się autobus. Film jest wyrafinowaną formalnie relacją ze świata ludzi wyrzuconych poza czas przez wielkie społeczne przemiany. Podsłuchane, urywane rozmowy układają się w poruszający obraz rzeczywistości pozbawionej nadziei, przesiąkniętej alkoholem i rodzinnymi dramatami, pełnej lęku i chorób. To świat okrojony do najbliższej rodziny i najbanalniejszych sytuacji. Czasem tylko pobrzmiewają w nim odpryski globalnych wydarzeń, jak oczekiwanie z nadzieją inwazji Chińczyków, czy utyskiwanie na wojnę w Czeczenii. Wszystko to opowiadane jest z rosyjską pozą: mieszaniną nonszalancji i dławiącego za gardło poczucia beznadziei.

Kontemplując to wnikliwe studium zmęczonych twarzy i głosów, nie sposób nie przyznać racji Wiktorowi Jerofiejewowi, który za rosyjską filozofię narodową uznał „nachuizm” – „bierny opór, sabotaż, hamujący życie do samego końca. Nachuizm to ideologia zdeptanych iluzji”.

Tyle bohaterowie – jednak Łoźnica za sprawą wyrafinowanej formy zgrabnie wymyka się pułapkom jałowego załamywania rąk nad skarlałym światem. Dzięki bezustannemu ruchowi kamery tworzy zbawienny dystans między widzami a światem przedstawionym. Autorskim, wywiedzionym z filmowej awangardy gestem ratuje nas przed ugrzęźnięciem w zbitej masie, tratującej się w drzwiach upragnionego zawsze-za-małego autobusu.

Wybrane festiwale i nagrody / Selected festivals and awards: 2003 – MFF Bruksela: Grand Prix / IFF Brussels: Grand Prix, 2003 – DOK Leipzig: Nagroda za Najlepsze Zdjęcia / DOK Leipzig: Best Camera, 2003 – MFF Sibiu: Nagroda Jury / Sibiu IFF: Jury Award

Weź udział w wykładzie mistrzowskim Siergieja Łoźnicy. Warszawa, wtorek, 14 maja, Kinoteka.